IJzerkruid en je innerlijke rust

IJzerkruid (Sideritis spp) wordt traditioneel in Zuid-Europa gebruikt als thee om te ontspannen, stress te verminderen en de slaap te bevorderen. Er is enig modern onderzoek gedaan naar de kalmerende effecten.

IJzerkruid bevat een aantal flavonoïden, waaronder apigenine en luteoline. Apigenine en luteoline zijn stofjes die in verschillende onderzoeken in verband werden gebracht met een kalmerend effect, doordat ze binden aan de GABA-receptoren in de hersenen, vergelijkbaar met hoe sommige angstverminderende medicijnen (anxiolytica) werken.

Onderzoek heeft aangetoond dat extracten van ijzerkruid ook bij muizen angstverminderende (anxiolytische) effecten kunnen hebben. Wetenschappelijk onderzoek wees namelijk uit dat muizen, die een extract van ijzerkruid kregen voorgeschoteld, minder angstig gedrag vertoonden in tests zoals de 'open field test'[1]. Dit effect werd deels toegeschreven aan flavonoïden en hun interactie met het zenuwstelsel.

Verder zijn er enkele kleine klinische studies uitgevoerd. Een studie uit 2018 onderzocht het effect van een ijzerkruidextract op stress en cognitie bij mensen[2]. De resultaten suggereerden een verbetering in stressreacties en een mild kalmerend effect, gemeten via fysiologische markers, zoals cortisolniveaus en zelfgerapporteerde ontspanning. Het onderzoek was echter kleinschalig en vraagt om verdere bevestiging.

Sommige studies suggereren dat ijzerkruid niet alleen kalmeert, maar tegelijkertijd de mentale helderheid kan behouden, wat het onderscheidt van sterkere (farmaceutische) sedativa[3]. Dit werd onderzocht in een pilotstudie met gezonde vrijwilligers, waarbij EEG-metingen een lichte toename van alfagolven (geassocieerd met ontspanning) lieten zien na consumptie van ijzerkruidthee. Het kruid werd beschreven als een 'cognition-enhancing agent with calming properties', wat het idee van mentale helderheid naast kalmering ondersteunt.

Het bewijs voor de gezondheidseffecten van ijzerkruid is veelbelovend, maar (nog) niet volledig robuust. De studies zijn vaak klein, en de effecten kunnen variëren afhankelijk van de specifieke soort, de bereiding en de dosering. 

[1] Vasileva et al: Anxiolytic-like effects of Sideritis scardica extracts in mice in Phytotherapy Research – 2011
[2] Behrendt et al: Effects of Sideritis scardica extract on human stress response and cognitive function: A randomised, double-blind, placebo-controlled study in Journal of Ethnopharmacology - 2018
[3] Abdel-Hady et al: Cognitive enhancement and neuroprotective effects of Sideritis scardica in Planta Medica - 2015